قهرمان رمان «آتش بدون دود» شخصیتی مشهور نزد قوم ترکمن است

این روزها خلیج گرگان، حال خوشی ندارد و گردشگرانی که بعد از سال‌ها به شهر بندرترکمن می‌آیند، با منظرۀ خشک ساحل روبه‌رو می‌شوند، اما مردم این شهر هنوز میزبان مسافران بسیاری از سراسر کشور هستند. بسیاری از مسافران بندرترکمن که در شهر می‌چرخند، تابلو قدیمی «کافه قنادی گلن اوجا» برایشان جالب توجه است.

کافه قنادی که نزدیک به نیم قرن، سابقه دارد. دقیقاً در کنار سینمای قدیمی شهر که سال‌هاست خاک می‌خورد و درست روبه‌روی بانک ملی شهر که از سال‌های دور، از بانک‌های پررونق تجاری بود، قرار دارد.

این سینما و کافه قنادی، در روزگاری که بندر از رونق بیشتری برخوردار بود، از شناخته شده‌ترین اماکن شهر بودند. البته مردم بندرترکمن (بندرشاه سابق) کافه قنادی «پاپا میشا» را هم به خوبی در خاطر دارند. دو قنادی که در کنار شیرینی‌های معمول، محصولات بومی ترکمنی، همچون قاتلمه، بیشمه، بورک و… را هم عرضه می‌کردند.

مؤسس گلن اوجا

مرحوم غلام‌حیدر بیدل متولد 1327، پایه‌گذار کافه قنادی گلن اوجا بود. او که اصالتاً اهل روستای جغری از توابع مشهد بود، سال 1355 در حالی که استادکار قنادی شده بود، از تهران به بندرترکمن آمد. بیدل اگرچه ترکمن نبود، اما به ترکمن‌ها علاقه داشت و سال‌ها در این شهر زندگی و کار کرد، همچون اهالی فارس، ترک و… که سال‌ها در کنار ترکمن‌ها به خوبی و خوشی زندگی کردند.

انتخاب نام «گلن اوجا»

مرحوم بیدل، نام ماندگاری برای کافه قنادی‌اش انتخاب کرد. گلن اوجا، قهرمان رمان «آتش بدون دود» بود که به شخصیت مشهور قوم تبدیل شد. رمان 7 جلدی نادر ابراهیمی که در سال‌های 1354-1353 به سریالی ماندگار برای ترکمن‌ها تبدیل شد. این مجموعه تلویزیونی بر اساس رمان آتش بدون دود و در سه بخش ساخته شد. (آرش ناصری، فرهنگ‌نامه آباچی)

بخش اول «گالان و سولماز» نام دارد و موضوع آن حول و حوشِ اختلاف‌ها و رقابت‌های دو قبیله ترکمن (یموت وگوگلان) است. بخش دوم «درخت مقدس» نام دارد و که در آن، نسل جدید این دو قبیلۀ ترکمن، به اختلاف و درگیری‌های پیشینیان خود ادامه می‌دهند. بخش سوم «اتحاد بزرگ» نام دارد و در آن، دو قبیله یموت و گوگلان سرانجام آشتی می‌کنند. در آتش بدون دود، بازیگرانی همچون منوچهر احمدی در نقش گالان اوجا، محمدعلی کشاورز در نقش آق‌اُیلِر، اکبر زنجان‌پور در نقش پالاز،  جعفر والی در نقش بیوک اوچی، مریم زندی در نقش سولماز و… ایفای نقش کردند.

گلن اوجا در گذر سال‌ها

کافه قنادی گلن اوجا، در روزگار پررونق تجارت و گردشگری در بندرترکمن، 15 تا 20 نیروی کار داشت و امروز هم با همان تابلوی قدیمی و جذاب، 6 نفر در قنادی مشغول کارند. فرزند مرحوم بیدل، امروز عهده‌دار ادارۀ قنادی است. امروز گلن اوجا، نه تنها یک قنادی، بلکه جایی است که در حافظه تاریخی مردم بندر جای گرفته است. کاش تابلوی قدیمی گلن اوجا، هیچ وقت تعویض نشود.

در انتشار این یادداشت، از آقایان رحمان بردی قاضی‌لار، شهردار بندرترکمن و همرا نوریزاده قرجه، از علاقه‌مندان فعالیت رسانه‌ای بندرترکمن سپاس‌گزاریم.